Vấn đề bản quyền hình ảnh khi sử dụng trên mạng xã hội là một chủ đề quan trọng và phức tạp. Việc sử dụng hình ảnh mà không có sự cho phép hoặc vi phạm các điều khoản bản quyền có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Dưới đây là mô tả chi tiết về vấn đề này:
1. Bản Quyền Hình Ảnh Là Gì?
*
Khái niệm:
Bản quyền hình ảnh là quyền hợp pháp của người tạo ra hình ảnh (nhiếp ảnh gia, họa sĩ, nhà thiết kế, v.v.) để kiểm soát việc sao chép, phân phối, trưng bày và tạo ra các tác phẩm phái sinh từ hình ảnh đó.
*
Quyền lợi:
Người sở hữu bản quyền có quyền quyết định ai được phép sử dụng hình ảnh của họ, trong trường hợp nào và với mục đích gì.
*
Thời hạn:
Bản quyền hình ảnh thường có thời hạn, thường kéo dài suốt cuộc đời của tác giả và một số năm sau khi tác giả qua đời (ví dụ: 70 năm ở nhiều quốc gia).
2. Sử Dụng Hình Ảnh Trên Mạng Xã Hội và Bản Quyền
Khi sử dụng hình ảnh trên mạng xã hội (Facebook, Instagram, Twitter, TikTok, v.v.), bạn cần phải xem xét các vấn đề bản quyền sau:
*
Hình ảnh bạn tự chụp:
Nếu bạn là người chụp ảnh, bạn thường là chủ sở hữu bản quyền của hình ảnh đó (trừ khi có thỏa thuận khác, ví dụ như bạn làm việc cho một công ty và chụp ảnh theo yêu cầu của công ty). Bạn có quyền sử dụng, chia sẻ và cấp phép cho người khác sử dụng hình ảnh đó.
*
Hình ảnh bạn tìm thấy trên Internet:
Đây là khu vực có nhiều rủi ro nhất. Bạn không thể tự động cho rằng hình ảnh tìm thấy trên Google, Pinterest hoặc bất kỳ trang web nào khác là “miễn phí” hoặc “được phép sử dụng”.
*
Hình ảnh từ các trang web cung cấp ảnh miễn phí (stock photos):
Một số trang web như Unsplash, Pexels, Pixabay cung cấp ảnh miễn phí để sử dụng. Tuy nhiên, bạn cần đọc kỹ giấy phép (license) của từng trang web và từng hình ảnh cụ thể, vì có thể có những hạn chế nhất định (ví dụ: không được sử dụng cho mục đích thương mại, cần ghi nguồn tác giả).
*
Hình ảnh từ các trang web bán ảnh:
Các trang web như Shutterstock, Getty Images, Adobe Stock bán bản quyền sử dụng hình ảnh. Bạn cần mua giấy phép phù hợp với mục đích sử dụng của mình (ví dụ: sử dụng cho mục đích cá nhân, sử dụng cho mục đích thương mại, số lượng người xem dự kiến, v.v.).
*
Hình ảnh từ người khác:
Nếu bạn muốn sử dụng hình ảnh của người khác (ví dụ: bạn bè, người nổi tiếng), bạn cần xin phép họ trước khi sử dụng, đặc biệt là nếu bạn sử dụng hình ảnh đó cho mục đích thương mại.
3. Các Hành Vi Vi Phạm Bản Quyền Hình Ảnh Phổ Biến Trên Mạng Xã Hội:
*
Tải ảnh từ Internet và đăng lại mà không xin phép:
Đây là hành vi vi phạm phổ biến nhất.
*
Sử dụng ảnh stock nhưng không tuân thủ giấy phép:
Ví dụ, sử dụng ảnh stock “miễn phí cho mục đích phi thương mại” cho quảng cáo sản phẩm.
*
Chỉnh sửa ảnh của người khác và đăng lại mà không xin phép:
Việc chỉnh sửa không làm mất bản quyền của tác giả gốc.
*
Sử dụng ảnh của người khác để tạo ra sản phẩm thương mại (ví dụ: áo thun, cốc) mà không có giấy phép.
*
Sử dụng ảnh của người khác để bôi nhọ, phỉ báng họ.
4. Hậu Quả Của Việc Vi Phạm Bản Quyền Hình Ảnh:
*
Yêu cầu gỡ bỏ hình ảnh:
Người sở hữu bản quyền có quyền yêu cầu bạn gỡ bỏ hình ảnh vi phạm khỏi mạng xã hội.
*
Khiếu nại từ nền tảng mạng xã hội:
Các nền tảng mạng xã hội có chính sách nghiêm ngặt về bản quyền. Nếu bạn vi phạm, tài khoản của bạn có thể bị khóa, đình chỉ hoặc thậm chí bị xóa.
*
Yêu cầu bồi thường thiệt hại:
Người sở hữu bản quyền có thể kiện bạn ra tòa và yêu cầu bồi thường thiệt hại do hành vi vi phạm bản quyền của bạn gây ra. Mức bồi thường có thể rất lớn, đặc biệt nếu bạn sử dụng hình ảnh đó cho mục đích thương mại và thu lợi nhuận.
*
Ảnh hưởng đến uy tín:
Việc vi phạm bản quyền có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín cá nhân hoặc thương hiệu của bạn.
5. Làm Thế Nào Để Tránh Vi Phạm Bản Quyền Hình Ảnh Trên Mạng Xã Hội:
*
Luôn xin phép:
Nếu bạn muốn sử dụng hình ảnh của người khác, hãy liên hệ với họ và xin phép trước.
*
Sử dụng ảnh của chính bạn:
Đây là cách an toàn nhất.
*
Sử dụng ảnh stock từ các nguồn uy tín:
Chọn các trang web cung cấp ảnh stock có giấy phép rõ ràng và đọc kỹ các điều khoản sử dụng.
*
Ghi nguồn đầy đủ:
Khi sử dụng ảnh của người khác (kể cả ảnh stock miễn phí), hãy ghi rõ tên tác giả và nguồn gốc của hình ảnh.
*
Tìm hiểu về luật bản quyền:
Tìm hiểu về luật bản quyền ở quốc gia của bạn và các quy định của từng nền tảng mạng xã hội.
*
Sử dụng công cụ tìm kiếm ảnh có giấy phép Creative Commons:
Google Images cho phép bạn lọc kết quả tìm kiếm theo giấy phép sử dụng.
*
Cẩn thận với “sử dụng hợp lý” (fair use/fair dealing):
“Sử dụng hợp lý” là một ngoại lệ trong luật bản quyền, cho phép sử dụng tác phẩm có bản quyền trong một số trường hợp nhất định (ví dụ: phê bình, bình luận, tin tức, giảng dạy). Tuy nhiên, các quy định về “sử dụng hợp lý” rất phức tạp và khác nhau giữa các quốc gia. Nếu bạn không chắc chắn, tốt nhất là nên xin phép trước khi sử dụng.
Ví dụ Cụ Thể:
*
Bạn là chủ một shop quần áo online:
Bạn không thể lấy ảnh người mẫu mặc quần áo của shop từ một website khác rồi đăng lên trang Facebook của shop để quảng cáo mà không xin phép. Bạn cần tự chụp ảnh hoặc thuê người chụp.
*
Bạn là một blogger viết về du lịch:
Bạn có thể sử dụng ảnh từ Unsplash để minh họa cho bài viết của mình, nhưng bạn cần ghi rõ nguồn ảnh (ví dụ: “Ảnh: [Tên tác giả] / Unsplash”). Bạn không được sử dụng ảnh đó để in lên áo thun bán.
*
Bạn muốn đăng một bức ảnh chế (meme) lên Facebook:
Nếu bức ảnh chế sử dụng hình ảnh có bản quyền (ví dụ: ảnh từ phim), việc sử dụng có thể được coi là “sử dụng hợp lý” nếu mục đích là để châm biếm, phê bình hoặc bình luận. Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng bức ảnh chế để quảng cáo sản phẩm, bạn có thể vi phạm bản quyền.
Kết luận:
Việc tuân thủ luật bản quyền hình ảnh trên mạng xã hội là rất quan trọng để tránh những rắc rối pháp lý và bảo vệ uy tín của bạn. Hãy luôn cẩn trọng và đảm bảo rằng bạn có quyền sử dụng hình ảnh trước khi đăng tải chúng lên mạng xã hội. Việc tìm hiểu kỹ lưỡng và tuân thủ các nguyên tắc trên sẽ giúp bạn sử dụng hình ảnh một cách an toàn và hợp pháp trên mạng xã hội.
Nguồn: Viec lam Thu Duc